بازی باستانی شاهانه (سلطنتی) اور

مترجم: محمد علیزاده

معرفی بازی شاهانه اور

Royal Game of Ur ، که با عنوان Game of Twents Squares یا به اختصار Game of Ur شناخته می‌شود، یک بازی رومیزی دو نفره در رده بازی‌های انتزاعی- استراتژیک است که برای اولین بار در بین‌النهرین باستان در اوایل هزاره سوم قبل از میلاد انجام شده است. این بازی در خاورمیانه بین مردم و قشر اجتماعی و طرفدار بازی رواج داشت تا جایی‌که این بازی در سرزمین‌هایی دور از بین_النهرین همچون کرت [۱] و سریلانکا یافت شد. اور در اوج محبوبیت خود، به ارزش و جایگاه معنوی دست یافت و اعتقاد بر این بود که رخدادهای موجود در این بازی، آینده یک بازیکن را منعکس می‌کند و پیام‌هایی را از خدایان یا موجودات ماورا طبیعی به بازیکنان، منتقل می‌کند. بازی شاهانه اور تا اواخر دوران باستان، محبوبیت خود را حفظ کرد. به نظر می‌رسد زمانی‌که تخته نرد شکل گرفت، اقبال مردم به این بازی از بین رفت و به گونه‌ای بازی تخته نرد جایگزین این بازی در میام مردم شد. در نهایت این بازی در اکثر اجتماع‌ها به دست فراموشی سپرده شد، جز در میان جمعیت یهودی‌نشین شهر کوچی [۲] در هند، که همچنان نسخه‌ای از آن را تا دهه ۱۹۵۰ و هنگامی که شروع به مهاجرت به اسرائیل کردند، بازی می‌کردند..

Game of Ur نام خود را از گورستان‌های سلطنتی اور [۳] به دست آورد. زیرا اولین بار این بازی را باستان‌شناس انگلیسی سر لئونارد وولی در طی کاوش‌های خود در گورستان‌های سلطنتی در اور بین سال‌های ۱۹۲۲ تا ۱۹۳۴ کشف کرد. از آن زمان نسخه‌های دیگری از این بازی توسط باستان‌شناسان دیگر در خاورمیانه پیدا شد. قوانین بازی اور، همانطور که در قرن دوم قبل از میلاد مسیح بازی شده است، روی لوح خشت بابلی نوشته شده توسط کتیبه اتی ماردوک-باللو حفظ شده است. بر اساس این لوح و شکل بازی که به دست آمده بود، یکی از مربیان موزه بریتانیا، ای روینگ فینکل، قوانین و نحوه بازی که احتمالاً توسط پیشینیان بازی می‌شده را بازسازی کرد. هدف از این کار، یافتن مسیر حرکت مهره‌ها، نحوه قرارگیری اولیه آن‌ها و نحوه تشخیص برنده بازی بوده است. همانند تخته نرد مدرن، بازی اور عناصر استراتژیک و شانس را با هم ترکیب می‌کند.

تاریخچه

بازی اور در سراسر خاورمیانه محبوب بود و صفحات مربوط به آن در ایران، سوریه، مصر، لبنان، سریلانکا، قبرس و کرت یافت شده است. چهار صفحه بازی با شباهت بسیار نزدیک به بازی شاهانه اور در مقبره Tutankhamun پیدا شدند. این صفحات با جعبه‌های کوچک همراه بودند تا تاس‌ها و مهره‌های بازی را در خود جای دهند. بسیاری از آن‌ها دارای صفحه بازی سنت در قسمت پشت صفحه بودند تا از همان صفحه بتوانند به عنوان یک بازی دیگر استفاده کنند. این بازی در بین همه اقشار اجتماعی محبوب بود. نسخه‌ای از بازی نقاشی شده بر روی دیوار همراه با یک شی تیز، احتمالاً خنجر، در ۷۲۱-۷۰۵ قبل از میلاد در شهر خورساد [۴] کشف شد.

Game of Ur سرانجام ارزش خرافی یافت و لوح Itti-Marduk-balāṭu پیش‌بینی‌های مبهمی برای آینده بازیکنان در صورت قرارگرفتن در نقاط خاص صفحه، فراهم می‌کرد. مانند «شما یک دوست خواهید یافت» یا«شما همچون شیر قدرتمند خواهید شد». مردم روابط بین موفقیت یک بازیکن در بازی و موفقیت او در زندگی واقعی را می‌دیدند. حوادث به ظاهر تصادفی، مانند قرار گیری در یک خانه خاص از صفحه، به عنوان پیام هایی از خدایان، ارواح اجداد شخص یا روح خود شخص تعبیر می‌شد.

هنوز مشخص نیست که چه چیزی منجر به از بین رفتن جایگاه و اعتبار Game of Ur در اواخر دوران باستان شد. یکی از نظریه‌ها معتقد است که این بازی به بازی تخته نرد تکامل یافته است؛ در حالی که نظریه دیگری معتقد است که جذابیت و محبوبیت اشکال اولیه بازی تخته نرد، بازی اور را تحت الشعاع خود قرار داده و باعث شد بازیکنان نهایتاً این بازی را فراموش کنند. در مقطعی قبل از افول این بازی در خاورمیانه، اور ظاهراً توسط گروهی از بازرگانان یهودی به شهر کوچی هند معرفی شد. جمعیت یهودی کوچی همچنان با شروع مهاجرت به اسرائیل در دهه ۱۹۵۰ پس از جنگ جهانی دوم، یک شکل قابل تشخیص بازی اور را بازی می‌کردند، که آن را اوشا [۵] می‌نامیدند. نسخه کوچی همانند نسخه اصلی بین‌النهرین، دارای بیست خانه مربعی بود، اما هر بازیکن به جای هفت مهره، دوازده مهره داشت و نحوه قرارگیری بیست مربع کمی متفاوت بود.

کشف بازی در دوران معاصر

سر لئونارد وولی [۶]، باستان شناس انگلیسی، طی کاوش‌های خود در گورستان سلطنتی در شهر باستانی اور بین سال‌های ۱۹۲۲ تا ۱۹۳۴، پنج صفحه بازی از بازی اور را کشف کرد. از آن جایی که این بازی برای اولین بار در گورستان سلطنتی اور کشف شد، به عنوان «بازی شاهانه اور» معروف شد، اما بعدها باستان‌شناسان نسخه‌های دیگری از این بازی را از سایر مناطق در خاورمیانه کشف کردند. هر یک از صفحاتی که توسط وولی کشف شده مربوط به حدود ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد است. هر پنج صفحه از نوع یکسان بودند، اما از مواد مختلفی ساخته شده بودند و تزئینات متفاوتی داشتند.

ست‌های بازی کشف شده توسط وولی شامل یک صفحه با بیست مربع است که در سه ردیف و هشت ستون مرتب شده‌اند و چهار مربع از دست رفته تشکیل یک «پل» می‌دهد.

روش دیگر برای تجسم هندسی صفحه بازی، یک بخش بزرگ با سه ردیف و چهار ستون و یک بخش کوچک با سه ردیف و دو ستون است که توسط یک پل با دو مربع به هم متصل شده‌اند. مربع‌های صفحه بازی با الگوهای جالبی تزئین شده‌اند.

سایر تغییراتی که در صفحه پیدا شده‌اند. برخی از آن‌ها عمدتاً مربعاتی با الگوی پنج نقطه‌ای هستند.

برخی با مربع‌های خالی

یکی دیگر از تغییرات رایج که عمدتاً در مصر باستان یافت می‌شود، به جای آن‌که بلوک کوچک از سه ردیف و دو ستون تشکیل شده باشد، آرایشی به صورت یک دم بلند دارد. این تغییر معمولاً به بازی " Twents Squares" اطلاق می‌شود اگرچه این نام گاهی در بازی Royal game of Ur نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در برخی از نمونه‌های این بازی، گل‌های رز [۷] را با علامت ضربدر جایگزین کرده‌اند.

با این‌که تغییرات متنوعی در صفحه این بازی وجود دارد، اما به نظر می‌رسد که یک الگوی مشخص برای قرارگیری گل‌های رز در صفحات استفاده می‌شود. این الگو که صفحه بازی از ۲۰ مربع تشکیل شده و مربع‌ها در نقاط مشخصی با گل رز پر شده‌اند.

منبع

https://en.wikipedia.org/wiki/Royal_Game_of_Ur#/media/File:Bm-royalgame.jpg

https://royalgameofuronline.com/