صنعت خودرو سازی ایران طی ۶۰ سال در مسیر افول بوده است

به گزارش خبرنگار ایکنا، مرحله یک‌چهارم نهایی دهمین دوره مسابقات ملی مناظره دانشجویان ایران یکشنبه ۸ خرداد ماه سال جاری، با چهار گزاره به همت سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی در باشگاه دانشجویان دانشگاه تهران برگزار شد.
علی سلیمی سخنران تیم شهدای گمنام در ابتدا بیان کرد: گزاره این مناظره، شکست صنعت خودروسازی را پیش‌فرض گرفته است و سخنان بزرگان نظام نیز دلالت بر این مسئله دارد زیرا این صنعت نتوانسته انتظارات را برآورده کند. ما مخالف مطلق حمایت دولت از صنایع نیستیم بلکه معتقدیم این حمایت نباید منجر به بنگاه‌داری دولتی شود بلکه باید حمایت‌ها مالیاتی یا در حوزه صادرات باشد.
وی نمونه سیاست‌های حمایتی غلط دولتی را برشمرد: ایجاد فضای غیر رقابتی و انحصاری، حمایت‌های بی قید و شرط مالی و پرداخت وام‌های کلان به خودروسازان داخلی، حاکمیت مدیریت دولتی بر صنعت خودروسازی، وجود نیروهای انسانی غیرمتخصص و مازاد در سطوح مختلف و تغییر آنها با رفت و آمد دولت‌ها و در نهایت قیمت‌گذاری دستوری و عدم رضایت مردم و تولیدکننده.
رضا حیدری از تیم نبض تشریح کرد: شکست صنعت خودروسازی محرز و آشکار و بدون نیاز به اثبات است اما علت این شکست صرفاً در حمایت دولتی نیست بلکه حمایت دولتی ناصحیح از طریق دستور و توزیع نادرست منابع عامل این شکست است. حمایت دولتی از صنعت در دنیا امری متداول و رایج است اما این حمایت برای مدتی محدود و موقتی است، تا آن صنعت شکل و سامان بگیرد یا در مواقع خاصی مانند شیوع کرونا انجام می‌شود.
حیدری در ادامه افزود: ایران و کره جنوبی همزمان با هم خودورسازی را آغاز کردند و مقایسه این دو به فهم ما از پیشرفت خودروسازی کره و عقب‌ماندگی ایران در این عرصه کمک می‌کند. در کره ابتدا کارخانه آمریکایی فورد، حضور پیدا کرد و مونتاژ شد. در ادامه تویوتا و جنرال موتورز هم وارد کره شدند و در ادامه واردات خودرو نیز در کره ممنوع شد و در نهایت این ممنوعیت به مدت ۴۰ سال (تا سال ۱۹۹۹) ادامه پیدا کرد. در گام دوم کره جنوبی قطعه‌سازی خود را بومی کرد و کارخانه‌های خارجی داخل کره مجبور شدند قطعات وارداتی را بومی‌سازی کنند یعنی در داخل کره بسازند و وقتی تویوتا حاضر به این کار نشد از کره اخراج شد. درگام سوم کره‌ای‌ها برای ساخت خودروی ملی مشوق تعیین کردند مانند کمک‌های بلاعوض و مشوق‌های مالیاتی. در این راستا کره‌ای‌ها یک مدیر آمریکایی را برای مدیریت ساخت خودروی ملی انتخاب کردند و توانستند این خودرو را بسازند و در ادامه آن را صادر کنند.
وی در پایان این بخش صحبت‌های خود بیان کرد: ایران هم کار خود را با مونتاژ آغاز کرد اما واردات خودرو در دوره هویدا آزاد شد به نحوی که ۵۰ درصد خودروها وارداتی بودند.
محمد ترک در موضع موافق گزاره اظهار کرد: در گزاره مدنظر بیان نشده است که نباید حمایت دولتی از صنعت بشود بلکه سیاست‌های حمایتی دولت را از صنعت خودرو اشتباه دانسته است. در ۶۰ سال خودروسازی ما در مقایسه با سایر کشورها از جمله کره جنوبی در مسیر افول بودیم و باید به این سؤال پاسخ داد که چرا به جایگاه کره نرسیدیم؟ در کره جنوبی حمایت دولتی از صنعت محدود و با قید و شرط است اما در ایران دولت در مدیریت و قیمت‌گذاری دخالت کرده و انحصار ایجاد می‌کند.
علی نجفی در موضع مخالف گزاره تشریح کرد: گزاره از جنس استقرایی بوده و پذیرفته است که صنعت خودروسازی شکست خورده و نباید حمایت دولتی از آن انجام گیرد. البته کمک‌های مالی دولت به صنعت تنها مختص ایران نیست و جنرال موتورز هم از دولت آمریکا این کمک‌ها را دریافت می‌کند، سؤال این است که آیا صنعت خودروسازی به خاطر نوع حمایت دولتی شکست خورده است؟ در شرایط تحریمی دولت چاره‌ای جز حمایت از صنعت ندارد. از طرفی در ایران مافیا و رانت وجود دارد نه حمایت.
علی سلیمی در دفاع از موضع تیم خود بیان کرد: گزاره مناظره، غلط بودن سیاست‌ها و روش‌های حمایت دولتی است نه خود حمایت‌های دولتی. به عبارتی نوع حمایت‌ها غلط است نه اصل حمایت دولت‌ها. وقتی خودروسازی یا سایر صنایع کشور ما ردیف بودجه دارند این باعث می‌شود سراغ خلاقیت و نوآوری برای پیشرفت حرکت نکنند.
رضا حیدری در ادامه صحبت قبل در خصوص مسیر ایران و کره گفت: محمدرضاشاه به سمت خرید سهام شرکت‌های خودروسازی دنیا حرکت کرد درحالی که کره در حال برداشتن گام سوم خود یعنی تولید خودروی ملی بود. کره وقتی وارد مرحله آزادسازی واردات خودرو شد مدیر آمریکایی را از کشور خارج کردند و این مدیر در زمان شاه وارد ایران شد و وقتی صنعت خودروسازی ایران را بررسی کرد مشکل اصلی را در ضعیف بودن صنعت قطعه‌سازی ایران دانست.
حیدری افزود: پس از انقلاب اسلامی، جمهوری اسلامی یک پاسخ افراطی به تفریط شاه داد؛ شاه در حالی که خودروسازی را کاملاً وابسته به خارج کرده بود اما جمهوری اسلامی اتکای کامل به داخل را در دستور کار قرار داد و نتیجه آن بی‌کیفیتی خودروها و از دست رفتن جان مردم است.
محمد ترک در بخش پایانی و جمع بندی بیان کرد: گزاره مسابقه می‌گوید سیاست‌های حمایتی دولت اشتباه بوده و سیاست‌ها همان روش‌ها و روندها است. خصوصی سازی را نباید با مافیا یکی کرد چون همین سیاست خصوصی‌سازی در سایر کشورها هم بوده اما مافیا ایجاد نکرده است و لذا در ایران هم مدیریت خودروسازی باید خصوصی شود و قیمت‌گذاری از حالت انحصاری و دولتی خارج شود. زیرا اینها باعث مافیا و رانت است.
امروز ۶۰ درصد شرکت های دولتی زیان‌ده هستند که بخشی از آنها صنعتی هستند و این نشان می‌دهد که سیاست های حمایتی دولت اشتباه بوده است. پس حمایت دولت باید باشد اما حمایتی با قید و شرط.
علی نجفی در بخش جمع بندی تیم خود گفت: هیوندای کره برخلاف خودروسازی ایران در شرایط تحریم نبوده است، لذا در شرایط تحریمی مشکل صنایع ایران با خصوصی‌سازی حل نمی‌شود. ساختار حاکمیتی در ایران متفاوت است و عدم شفافیت در آن موج می‌زند و نمی‌توان مانند کره برنامه‌ریزی کرد. در واقع اینجا انتخاب بین بد و بدتر است. به عبارتی در شرایط تحریمی نمی‌توانیم به فکر رشد و توسعه باشیم بلکه باید در فکر حفظ وضعیت باشیم.
وی در پایان اظهار داشت: به فرض سیاست‌های حمایتی دولت اشتباه باشد اما در این وضعیت چه بدیلی داریم؟ در واقع دولت در شرایط تحریمی موظف به حمایت از صنایع است چون اگر حمایت خود را بردارد، این صنایع به سرعت نابود می‌شوند.

در پایان این مسابقه هیئت داوران متشکل از الهام اکبری؛ عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس، صدیقه ببران؛ عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی و مجید احسن؛ عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) با امتیاز ۱۲۰ بر ۱۰۲ تیم شهدای گمنام (موافق) را برنده اعلام کرد.